Sabbat vieren in Jeruzalem: bezoek de Klaagmuur en eet een Sabbatsmaaltijd bij mensen thuis!
 

Sabbat is een feestelijk gebeuren met het hele gezin. Sabbat is de 7e dag van iedere week. (vanaf zondag gerekend). Sabbat is dus op zaterdag. Maar in de Joodse kalender worden de dagen geteld vanaf zonsondergang van dag één tot de zonsondergang van de volgende dag. Shabbat begint daarom op vrijdagavond en eindigt bij zonsondergang op zaterdagavond.

Het is één van de belangrijkste heilige dagen van het Jodendom. Volgens oude Joodse tradities heeft Shabbat alles te maken met de schepping van de Wereld: op de zevende dag (sabbat in het Hebreeuws) rustte God van het werk van de schepping, dus is dit een heilige dag, waarop ook de mens dient te rusten. Iedere vorm van productief werk is verboden, evenals het maken van vuur, en religieuze Joden schakelen geen elektriciteit in of uit, reizen niet en nemen de telefoon niet op.

De joden gaan naar de Klaagmuur om de verwoesting van de tweede Tempel te herdenken, om dichterbij God te staan en om wensen in vervulling te laten gaan. Sommige Joden willen de Muur ook echt aanraken om het nog beter te voelen en nog meer bij God te staan. Ook wordt er van Joden verwacht de uittocht uit Egypte te herdenken.

De Joden komen elke vrijdagavond bij elkaar om met elkaar de Sabbat te verwelkomen. Het is een rustdag waarbij er niet wordt gewerkt en niet wordt gekookt. Ook mag er geen gebruik worden gemaakt van telefoon, geen vervoer, geen elektriciteit of gebruik van elektrische apparaten zoals een koffiezetapparaat of een fototoestel. Toeristen mogen hier uiteraard wel gebruik van maken tijdens Sabbat. Hou er wel rekening mee dat sommige Orthodoxe Joden op Sabbat ook niet gefotografeerd willen worden. Vraag altijd voordat je een camera op iemand richt of diegene op de foto wil. Zeggen ze nee, dan dien je dit te respecteren. 

De Joodse hotels hebben vaak twee liften. Eén lift voor niet Joden / toeristen en één lift voor religieuze Joden, een zogenaamde Sabbat lift. Omdat de Joden geen lift mogen bedienen tijdens de Sabbat, zal deze lift automatisch op elke verdieping stoppen. Tip: pak dus niet de verkeerde lift, want dan kan het lang duren voordat je boven bent! De Arabische hotels hebben normale liften, het gaat echt alleen om de Joodse hotels.

Wanneer je Sabbat meemaakt in Jeruzalem, ben je echt even onderdeel van de joodse religieuze cultuur. Het is een hele happening, want veel Joden vieren met de hele familie de komst van Shabbat bij de Klaagmuur. De mannen en de vrouwen afzonderlijk ieder op hun eigen gedeelte voor de Klaagmuur. Sommigen maken via de tussenmuur contact met elkaar. De vrouwen maar ook de mannen dansen met elkaar, bidden met elkaar en je kan zien dat ze plezier hebben. Het is een hele aparte sfeer die je écht mee moet maken wanneer je Jeruzalem bezoekt. Het houden van de rustdag wordt door de Joden niet gezien als een verplichting, maar als een feest. Wanneer Sabbat thuis wordt gevierd, worden er vaak gasten uitgenodigd. Op vrijdagavond wordt er dan samen gegeten en gedronken.

Eigenlijk zijn er twee beste momenten om de viering van Shabbat bij de Klaagmuur te zien: tijdens de verwelkoming van Sabbat en het afscheid nemen van Shabbat. 

Tijdens de verwelkoming van Sabbat worden de gebeden en zegeningen uitgesproken. De mensen zijn vrolijk en iedereen is blij. In de Joodse kalender worden de dagen geteld vanaf de zonsondergang van één dag tot de zonsondergang van de volgende dag. Sabbat begint daarom op vrijdagavond. 

Wanneer je pas op zaterdag aankomt in Jeruzalem, kun je ook het einde van sabbat meemaken, op zaterdag tijdens zonsondergang. De ontvangst van Sabbat is altijd drukker, maar het afscheid nemen van Shabbat is ook een feestelijk gebeuren. Aan het einde worden de zegeningen uitgesproken over de wijn, de kaarsen en de kruiden. Symbolisch gezien mag de komende week overstromen van Gods zegen. 

Voor de Joden is er geen verschil in belangrijkheid van begin of einde van Shabbat. 

Tijdens Shabbat is elke vorm van productiviteit verboden, zo ook het koken. Om deze reden worden de maaltijden al voor Shabbat klaargemaakt en warm gehouden op warmhoudplaatjes. Uiteraard mogen de toeristen wel gewoon koken. Niet is meer bijzonder dan bij mensen thuis deze unieke maaltijd te beleven.

Hoe uitgebreid Shabbat wordt gevierd hangt helemaal af van de familie. Op vrijdagavond wordt er gezamenlijk gegeten en gedronken. Er worden twee gevlochten broden op tafel gelegd met daaroverheen een doek. Dit herinnert aan de woestijntocht van het Israëlische volk. God gaf hen “manna” voor twee dagen. Er worden twee kaarsen gebrand. Deze staan voor de geboden onderhoud en gedenk. 

Met het aansteken van de kaarsen wordt de koningin van de week verwelkomd. Er worden zegenbeden uitgesproken over de kaarsen, het brood en een beker wijn. (of druivensap). Na de zegenbeden en het ronddelen van het brood en de beker, wordt de rest van de maaltijd gegeten. Vaak worden er liederen gezongen zoals “Shabbat Shalom”. (Welkom Shabbat). 

Het maakt niet uit of je met een kleine of een grote groep op reis bent. In beide gevallen kun je deze unieke belevenis ervaren. Bijvoorbeeld ook wanneer je met zijn tweeën een autoreis door Israël maakt. 

Wanneer je met een grote groep op reis bent kun je bij de Gaarkeuken van Hineni een Sabbatsmaaltijd meemaken. Iemand van de gaarkeuken zal uitleg geven over de riten en gebruiken voorafgaand aan Sabbat en tijdens Sabbat. Het doel van Sabbat is om niet je eigen verlangens centraal te stellen: je mag even niet aan jezelf denken, maar het draait om samen zijn en delen. 

Na de zegeningen geniet je van een zelfgemaakte Joodse maaltijd. Joodse families hebben vaak geen ruimte om een grote groep thuis te kunnen ontvangen. Om deze reden is het mogelijk om met de hele groep een Shabbat maaltijd in de gaarkeuken van Hineni mee te maken. 

Bij kleinere groepen of wanneer je bijvoorbeeld met zijn tweeën op reis bent kun je gemakkelijk bij families thuis een Shabbat maaltijd ervaren. Je bent dan echt onderdeel van het gezin en zult als een echte local Shabbat vieren. Grote groepen kunnen er ook voor kiezen om de groep op te splitsen in kleine groepjes van maximaal zes personen. Zo kun je toch bij een familie thuis een Shabbatsmaaltijd ervaren. 

Op vakantie maak je vaak graag foto’s van lokale mensen. Zeker tijdens Sabbat is het mooi om biddende en feestende Joden op de gevoelige plaat vast te leggen. Het is echter belangrijk om te weten dat sommige religieuze joden zelf geen elektrische apparaten mogen gebruiken en dus ook geen foto’s mogen maken. Dit kan ook betekenen dat ze zelfs niet op de foto mogen. Om deze reden is het altijd netjes om eerst toestemming te vragen. Houdt er dus wel rekening mee dat het antwoord wel eens nee zou kunnen zijn. Wees niet te opdringerig en respecteer de privacy van mensen. 

Toestemming vragen om een foto van iemand te mogen maken geeft uiteraard meteen een goede gelegenheid voor een interessant gesprek. Het geeft een extra dimensie aan je ontmoeting en een authentiek contact met de plaatselijke bewoners. Wanneer ze weten waar je vandaan komt, wat je hier komt doen en wie je bent zullen ze vaak sneller toegeven op te foto te willen. 

De jeugd vindt het vaak iets minder erg om op de foto te gaan. 

Uiteraard kun je zelf naar Jeruzalem reizen en tijdens Shabbat naar de Klaagmuur gaan. Je maakt de viering mee en ziet de Joden bidden en feestvieren! Maar hoe leuk is het om samen met een gids bij de Klaagmuur te zijn? Hij of zij kan je alles vertellen over de riten en gebruiken, omdat ze vaak zelf ook van Joodse afkomst zijn. Ze spreken de taal en kunnen eventueel sneller contact maken met de plaatselijke bewoners. 

Bij Makor Reizen bieden wij een paar mogelijkheden om zelf Sabbat op een unieke manier mee te maken. Wanneer je niet alleen op reis wilt, hebben wij: 

Alvast veel plezier bij deze unieke belevenis! 

Mvg, 

Marloes Buitendijk. (links op de foto)

Product Manager bij Makor Reizen. 

Zelf ben ik al zeven keer in Israël geweest en heb ik meerdere malen Sabbat bij de Klaagmuur meegemaakt. Het is een unieke belevenis en iets dat je niet mag missen tijdens een bezoek aan Jeruzalem. Zorg er dan ook altijd voor dat je zowel vrijdag als zaterdag in Jeruzalem bent. Ook een Bar Mitswa viering mag je niet missen. Dit is altijd op maandag ochtend en donderdagochtend. (ook bij de Klaagmuur).